Martin Denny'nin türe adını veren 1957 tarihli albümü
2017'nin son günlerinde en iyi albüm ve en iyi çıkış yapan sanatçı listeleri yapıladursun, ben sizi çok özel bir müzik türüyle tanıştırmak istiyorum. Dinlediğiniz anda size meditasyon yapmış hissi yaşatan ve uzak diyarlara götüren bir müzik...
Türün adı: exotica. 1950'lerin başında ABD'de ortaya çıkan tropikal caz formunda ve genelde enstrümental ve hafif tempolu bir müzik türü bu. Lounge, chill out ve meditasyon müziği tarzına da yakın olan exotica'nın öne çıkan özelliği; piyano ve flüt gibi klasik enstrümanların yanı sıra marimba, bongo, conga, ukelele ve bambu çubuğu gibi etnik çalgıların da kullanılması. Aynı zamanda ormanların egzotik havasını canlandırmak için tropikal kuş sesleri ve maymun çığlıklarıyla da karşılaşılabiliyor bu türün şarkılarında.
Adının da çağrıştırdığı üzere exotica, hem kullanılan bu enstrümanlarla hem de ritim ve melodileriyle uzak diyarların ve antik zamanların atmosferini oluşturmayı amaçlıyor. Tabii "egzotizm" göreceli bir kavram olduğu için bu tür bir Amerikalı için palmiye ağaçlarıyla bezeli adaları çağrıştırırken bir Avrupalı için "oryantalizm"i ve dolayısıyla Uzak Doğu'yu çağrıştırabilir. Aslında 1950'lerin başında ABD'de çıktığı için exotica ağırlıklı olarak Polinezya adaları, Karayipler ve Hawaii'nin atmosferinin canlandırıldığı bir türdür. Pasifik adalarının Tiki kültüründen ve Haiti'nin Voodo kültüründen izler barındırır. Bir yandan da Afrika, Güneydoğu Asya ve Güney Amerika'dan da esintiler taşır.
Peki bu tür nasıl ortaya çıkmış, nasıl popüler olmuş? '50'li yılların ABD'sinde banliyölerde oturan orta yaşlı ve orta gelir düzeyine sahip, II. Dünya Savaşı'na tanık olmuş insanları canlandırın gözünüzde. Bu insanlar ABD'nin Pasifik'te sürdürdüğü savaşın hikâyeleriyle büyümüş, hatta bazıları denizlerdeki bu savaşlara bizzat katılmıştı. Seyahat imkânları da kısıtlı olunca hayallerinde yarattıkları bu egzotik dünyayı evlerinde canlandırmalarını sağlıyordu exotica müziği.
Türün ilk örneği olarak ABD'li müzisyen Les Baxter'ın 1951 yılında kaydettiği Ritual of the Savage albümü kabul edilir. Baxter'ın izinden giden Martin Denny ise Baxter'ın Quiet Village şarkısını da coverladığı 1957 tarihli albümlü Exotica ile birlikte bu türün babası olarak anılmaya başlar. Yma Sumac, Arthur Lyman ve Bas Sheva gibi müzisyenlerle birlikte exotica türü popülerleşmeye başlar ve 50'li ve 60'lı yıllarda bu türde milyonlarca plak satılır. Hoş, ben evde ne zaman bu müziği çalsam annem hep küçüklüğünde babasının pikabında bu tarz müzikler dinlediğini hatırlar.
Mad Men 2. Sezon 11. Bölüm "The Jet Set"te Don ve Joy, dertsiz tasasız Kaliforniya villalarında
Ben ise bu türle birkaç yıl önce Mad Men sayesinde tanıştım. Benim için dizinin en iyi bölümlerinden olan 2. sezon 11. bölüm "The Jet Set"te ana karakter Don Draper'ın Kaliforniya'da bir grup egzotik ve göçebe hayat süren zengin insanla tanıştığı sahnelerde Martin Denny'nin Misirlou yorumu çalıyordu. Ortama o kadar uygun ve o kadar huzur vericiydi ki aslında eskiden beri çok yakın olduğumuz (Zeki Müren'in Yaralı Gönül şarkısı bu anonim melodinin Türkçe yorumudur) melodinin izini sürdüm. Böylece Martin Denny ve exotica dünyasına ilk adımlarımı attım.
Siz de bu dünyaya giriş yapıp kendinizi Hawaii sahillerinde palmiyeler altında içkinizi yudumlarken hayal etmek istiyorsanız şu albümden başlayın derim:
